Mając na uwadze potrzeby rolnictwa ekologicznego i fakt, że w Polsce nie ma wpisanych w Krajowym rejestrze odmian wytworzonych i przeznaczonych dla upraw ekologicznych, COBORU na mocy zarządzenia nr 23/2025 z dnia 11 kwietnia 2025 roku Dyrektora Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w sprawie komisji wewnętrznej ds. ekologicznego doświadczalnictwa odmianowego przygotował założenia pozwalające wyodrębnić spośród odmian konwencjonalnych niektórych roślin rolniczych takie, które będą przydatne do rolnictwa ekologicznego. Powołana Komisja wewnętrzna specjalistów zajmujących się badaniem WGO roślin rolniczych na spotkaniu w dniu 11 kwietnia 2025 r. przyjęła kryteria oceny przydatności odmian do uprawy w warunkach ekologicznych i po przeanalizowaniu wyników doświadczeń prowadzonych w warunkach ekologicznych w latach 2022-2024 przygotowała wykaz odmian konwencjonalnych polecanych przez COBORU do uprawy w rolnictwie ekologicznym.

Analizując wyniki doświadczeń odmianowych prowadzonych w warunkach ekologicznych w celu wyodrębnienia odmian przydatnych do tego systemu uprawy uwzględniono wiele kryteriów, a w szczególności:

Odporność na choroby i szkodniki

W warunkach ekologicznych brak możliwości stosowania syntetycznych środków ochrony roślin sprawia, że kwestia naturalnej odporności roślin na patogeny i szkodniki nabiera szczególnego znaczenia. Przeprowadzając doświadczenia odmianowe w systemie ekologicznym oraz konwencjonalnym, ocenia się reakcję odmiany na różne agrofagi występujące na danym obszarze (np. choroby powodowane przez grzyby, owady). Wysoki stopień odporności lub tolerancji wobec patogenów przekłada się na ograniczenie strat w plonie w obu systemach uprawy. Pozwala także ograniczyć potencjalne koszty związanych z mniejszą liczbą stosowanych zabiegów.

Plon (jakość, stabilność plonowania)

W rolnictwie ekologicznym szczególnie ważna jest jakość plonu, rozumiana jako zawartość składników odżywczych, walory smakowe oraz przydatność przetwórczą (np. wysoka zawartość białka w roślinach bobowatych). Poza względami rynkowymi, takie cechy jak trwałość przechowalnicza są bardzo ważne w ograniczaniu strat żywności. Dlatego w trakcie prowadzonych badań oznaczana jest m.in. zawartość białka, skrobi, zawartość związków antyżywieniowych, a także sprawdzane są parametry przechowalnicze). Ponadto ważną cechą jest stabilność plonowani tj. powtarzalność uzyskiwanego poziomu plonowania w latach badań.

Tolerancja na stresy abiotyczne (susza, niskie temperatury)

Zmiany klimatyczne obserwowane w ostatnich latach powodują częste występowanie okresów suszy lub ekstremalnych temperatur, co sprawia, że w rolnictwie ekologicznym (pozbawionym wsparcia większości chemicznych stymulatorów wzrostu) bardzo ważna jest tolerancja odmian na te niekorzystne czynniki. Zdolność odmian do adaptacji w skrajnych warunkach pogodowych będzie jednym z ważniejszych kryteriów wyboru odmian odpowiednich do rolnictwa ekologicznego.

Wykaz gatunków i odmian:

Gryka

• MHR Korona - odmiana tradycyjna; zachowujący: Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o.
• MHR Smuga - odmiana tradycyjna; zachowujący: Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o.

Jęczmień jary

• Adwokat - odmiana typu pastewnego; zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
• Brigitta - odmiana typu pastewnego; reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o.
• Laser - odmiana typu pastewnego; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Wirtuoz - odmiana typu pastewnego; zachowujący: Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.

Jęczmień ozimy

• Bohun - odmiana wielorzędowa typu pastewnego; zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
• Giewont - odmiana wielorzędowa typu pastewnego; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.

Owies zwyczajny jary

• Agent - odmiana żółtoziarnista; zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
• Wulkan - odmiana żółtoziarnista; zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
• Poker - odmiana żółtoziarnista; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Magellan - odmiana żółtoziarnista; reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o.

Owies nagi jary

• MHR Harem - zachowujący: Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o.

Pszenica zwyczajna jara

• Aplauz - jakościowa odmiana chlebowa; zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
• Akvitan - jakościowa odmiana chlebowa; reprezentant zachowującego: DSV Polska sp. z o.o.
• KWS Carusum - jakościowa odmiana chlebowa; reprezentant zachowującego: KWS Lochow Polska sp. z o.o.
• Merkawa - jakościowa odmiana chlebowa; zachowujący: "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR"

Pszenica orkisz jara

• Kuiavia - zachowujący: Przedsiębiorstwo Nasienne "ROLNAS" sp. z o.o.
• Wirtas - zachowujący: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Pszenica zwyczajna ozima

• Argument - odmiana chlebowa; reprezentant zachowującego: Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Comandor - jakościowa odmiana chlebowa; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• MHR Promienna - odmiana chlebowa; zachowujący: Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o.
• RGT Provision - odmiana chlebowa; reprezentant zachowującego: RAGT Semences Polska sp. z o.o.
• Symetria - odmiana chlebowa; zachowujący: "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR"
• SY Orofino - odmiana chlebowa; reprezentant zachowującego: Syngenta Polska sp. z o.o.

Pszenica orkisz ozima

• SM Fides - zachowujący: "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR"
• SM Amalte - zachowujący: "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR"

Pszenżyto ozime

• Dolindo - odmiana pastewna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Medalion - odmiana pastewna; zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
• Panaso - odmiana pastewna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Belcanto - odmiana pastewna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.

Żyto ozime

• Dańkowskie Granat - odmiana populacyjna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Dańkowskie Kanter - odmiana populacyjna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Dańkowskie Turkus - odmiana populacyjna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• KWS Tayo - odmiana mieszańcowa; reprezentant zachowującego: KWS Lochow Polska sp. z o.o.

Groch siewny

• Astronaute - odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna; zachowujący: Ragt 2n
• Grot - odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna; zachowujący: Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Kazek - odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna; zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
• Mefisto - odmiana pastewna, wąsolistna; zachowujący: Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR

Łubin wąskolistny

• Agat - odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa; zachowujący: Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR
• Bolero - odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa; zachowujący: Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.

Soja

• Adessa - odmiana wczesna (ocena 2-3); zachowujący: Saatbau Polska sp. z o.o.
• Asterix - odmiana średniowczesna (ocena 5); zachowujący: farmsaat Polska sp. z o.o.
• Adelfia - odmiana średniopóźna (ocena 6); zachowujący: Saatbau Polska sp. z o.o.

Ziemniak

• Impresja - odmiana bardzo wczesna; typ konsumpcyjny sałatkowy, o dobrym smaku. Zachowujący: Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. - Grupa IHAR
• Surmia - odmiana bardzo wczesna; typ konsumpcyjny sałatkowy do ogólnoużytkowego, o dobrym smaku. Zachowujący: Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. - Grupa IHAR
• Lawenda - odmiana wczesna; typ konsumpcyjny ogólnoużytkowy, o dobrym smaku. Zachowujący: Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. - Grupa IHAR
• Michalina - odmiana wczesna; typ konsumpcyjny ogólnoużytkowy, o dość dobrym smaku. Zachowujący: Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. - Grupa IHAR
• Meluzyna - odmiana średniowczesna; typ konsumpcyjny ogólnoużytkowy do sałatkowego, o przeciętnym smaku. Zachowujący: Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. - Grupa IHAR
• Jelly - odmiana średniopóźna; typ konsumpcyjny ogólnoużytkowy, o smaku dobrym do bardzo dobrego. Zachowujący: Europlant Pflanzenzucht GmbH